In de afgelopen jaren heeft de water- en sanitatiemarkt in Brazilië een significante stijging laten zien in de vraag naar technologische innovatie en investeringen. Aangezien Nederlandse bedrijven over een uitgebreide expertise beschikken op het gebied van watermanagement zijn er voor hen veel kansen. Na een duik in het rapport Business in Brazil’s New Sanitation Framework van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland heb ik besloten deze blog te schrijven. De informatie in dit artikel komt grotendeels uit dat blog artikel.
Ondanks de enorme economie van Brazilië en de snelle groei van de stedelijke bevolking, is er een opvallend gebrek aan investeringen in waterbeheer en sanitatie-infrastructuur. Deze kloof is vooral duidelijk in vergelijking met sectoren als energie, telecommunicatie en transport, die een bredere dekking hebben bereikt in het hele land. Ter illustratie: terwijl de toegang tot elektriciteit en internet tussen 2010 en 2020 aanzienlijk verbeterde, bereikte de riolering in 2020 nog steeds minder dan 60% van de bevolking.
Verschillende factoren dragen bij aan de trage vooruitgang van de Braziliaanse waterzuiveringssector. Ten eerste is het uitbreiden van infrastructuurnetwerken duur en tijdrovend. Daarnaast worden investeringen in sanitatie vaak gezien als minder belangrijk door de politiek, ondanks de duidelijke voordelen voor de bevolking. De sector vertoont ook kenmerken van een "natuurlijk monopolie", met complexe verticale integratie en een behoefte aan gecoördineerde planning. Historisch heeft dit geleid tot een concentratie van diensten en management in de publieke sector. Bovendien hebben nationale factoren zoals het uitgestrekte en diverse grondgebied, verouderde wettelijke en administratieve structuren en de beperkte publieke investeringscapaciteit, particuliere investeringen in de sector ontmoedigd.
De recente toename van de vraag en de ontwikkelingen binnen de sector hebben de Braziliaanse overheid ertoe aangezet om maatregelen te nemen om investeringen in de sector aan te trekken. Dit initiatief kwam in 2020 in een stroomversnelling toen het wettelijke kader voor sanitaire voorzieningen aanzienlijk veranderde, wat leidde tot de totstandbrenging van een regelgevend raamwerk. Dit raamwerk legt de nadruk op de decentralisatie van de waardeketen en stimuleert sterkere samenwerking tussen de private en publieke sector. Na de invoering van het nieuwe regelgevende raamwerk zijn er meer dan 20 veilingen gehouden voor concessies voor sanitaire diensten, waarvan meer dan 30 miljoen inwonders hebben geprofiteerd.
Tussen 2018 en 2020 heeft Brazilië 50,5 miljard R$ uitgetrokken voor investeringen in sanitatie. Dat is slechts 32,5% van de benodigde financiering voor die periode. Deze investeringskloof staat in schril contrast met de aanzienlijke financiering die nodig is om te voldoen aan de water- en sanitatiedoelstellingen, die worden geschat op meer dan 74 miljard per jaar. Brazilië kampt momenteel dan ook met een tekort in zijn investeringsplan voor sanitatie-infrastructuur.
De Braziliaanse watermarkt biedt een aantrekkelijke combinatie van kansen en uitdagingen voor Nederlandse bedrijven. Een van de sterke punten is de grote vraag naar uitbreiding van de infrastructuur, die wordt gestimuleerd door de lage dekking van water- en riooldiensten en de ambitieuze doelstellingen die zijn vastgelegd in het regelgevend raamwerk. Met name particuliere exploitanten, waaronder twee van de grootste sanitatiebedrijven van het land, maken een snelle groei door, wat zich vertaalt in minder bureaucratie en een sterke focus op operationele efficiëntie voor Nederlandse bedrijven die zich op de markt begeven. Deze decentralisatie-elementen binnen het nieuwe kader en de mogelijke privatisering van grote nutsbedrijven dragen bij aan de aantrekkingskracht van de markt. De markt heeft echter ook zwakke punten, zoals een gebrekkige infrastructuur in bepaalde regio's, een tekort aan geschoolde arbeidskrachten en ingewikkelde belasting- en arbeidsregels. Bovendien vormen politieke instabiliteit, mogelijke wijzigingen in de regelgeving en economische schommelingen inherente risico's.
De gesignaleerde mogelijkheden omvatten verschillende gebieden, waaronder digitalisering van het registratie proces, levering van apparatuur om waterverliezen te verminderen, digitale oplossingen voor het minimaliseren van echte en schijnbare waterverliezen, diversificatie van waterbronnen, oplossingen voor hergebruik van water, gedecentraliseerde zuivering, operationele efficiëntie en optimalisatieoplossingen. Nederlandse bedrijven kunnen hun expertise inzetten om een significante impact te hebben in de Braziliaanse water- en sanitatiesector en zich tegelijkertijd aanpassen aan de veranderende behoeften en prioriteiten van het land. Laten we verder ingaan op een paar van deze gebieden:
Hergebruik van water biedt Nederlandse bedrijven in Brazilië de komende jaren een aanzienlijk potentieel. Hoewel het belangrijk is om op te merken dat de Braziliaanse regelgeving op dit moment geen direct hergebruik van drinkwater toestaat, is er een groeiende markt voor andere vormen van waterrecycling. De grootste uitdaging bij de ontwikkeling van de markt voor hergebruik van water in Brazilië is het gebrek aan gestandaardiseerde regelgeving. De afgelopen jaren is er echter aanzienlijke vooruitgang geboekt op dit gebied, met staten die de vereiste waterkwaliteitsnormen definiëren en het nieuwe regelgevingskader voor sanitaire voorzieningen dat het Nationaal Wateragentschap (ANA) een regelgevende rol toekent, wat kan leiden tot meer consistente regelgeving voor waterhergebruik in het hele land.
Voor Nederlandse bedrijven zijn de belangrijkste zakelijke kansen binnen deze trend onder andere de levering van apparatuur, adviesdiensten, technische expertise en het bieden van totaaloplossingen voor individuele klanten. Nu hergebruik van water in Brazilië aan kracht wint, kunnen Nederlandse bedrijven een centrale rol spelen bij het voldoen aan de groeiende vraag van het land naar oplossingen voor duurzaam waterbeheer en afvalwaterbehandeling.
Deze mogelijkheid betreft het leveren van apparatuur gericht op diversificatie van waterbronnen, met een specifieke nadruk op ontzilting. Dit omvat het leveren van membranen, compacte ontziltingsstations, nieuwe ontziltingsapparatuur en gerelateerde componenten.
De uitgestrekte zeekust van Brazilië, met name in het noordoosten, biedt volop mogelijkheden voor de implementatie van ontziltingsinstallaties om te voorzien in de behoefte aan zoetwater voor de mens. De eis van het nieuwe regelgevingskader dat 99% van de mensen toegang tot drinkwater moet hebben, betekent dat bevolkingsgroepen in extreem droge gebieden moeten worden bediend, waardoor de vraag naar verschillende waterbronnen toeneemt. Het grootschalige ontziltingsproces is relatief nieuw in Brazilië, wat resulteert in een beperkt aantal gevestigde bedrijven in deze markt. Ontziltingsoplossingen hebben vaak hogere operationele kosten in vergelijking met traditionele bronnen zoals oppervlaktewater en grondwater, wat de belangen van bedrijven en nutsbedrijven kan beïnvloeden.
Deze kans betreft het leveren van apparatuur voor decentrale zuivering aan afvalwaterzuiveringsbedrijven, zodat ze efficiënter kunnen werken om hun contractuele water- en riooldoelstellingen te halen. Ongeveer 35 miljoen Brazilianen hebben nog steeds geen toegang tot drinkwater en 100 miljoen hebben geen rioolwaterzuivering. Het implementeren van gedecentraliseerde oplossingen kan helpen om de toegang uit te breiden naar afgelegen en moeilijk bereikbare regio's waar traditionele sanitaire infrastructuur schaars is.
Decentralisatie van water- en afvalwaterzuivering maakt het gebruik van innovatieve technologieën mogelijk, zoals efficiëntere en duurzamere zuiveringssystemen, inclusief hergebruik van water en energieopwekking uit organisch afval. Deze oplossingen kunnen economische, ecologische en sociale voordelen opleveren. De implementatie van gedecentraliseerde oplossingen vereist aanzienlijke investeringen in infrastructuur en technologie. De initiële kosten kunnen hoog zijn, waardoor financiële steun van de overheid, publiek-private partnerschappen of andere vormen van financiering nodig zijn om projecten levensvatbaar te maken.
Deze mogelijkheid heeft betrekking op innovatieve technologieën en oplossingen die het energieverbruik in water- en rioolzuiveringsinstallaties of pompstations verminderen, wat bijdraagt aan de vermindering van operationele kosten en milieueffecten. De milieuwet- en regelgeving wordt steeds strenger in de afvalwatersector. Regelgevers stellen hogere doelen en eisen aan de energie-efficiëntie van water- en afvalwaterzuiveringsprocessen. Dit stimuleert de vraag naar oplossingen die het energieverbruik en de CO2-voetafdruk van sanitaire voorzieningen verminderen.
Energie-efficiëntie verlaagt de operationele kosten in de afvalwatersector aanzienlijk, aangezien deze kosten ongeveer 30% van de operationele kosten uitmaken. Particuliere bedrijven, die marktaandeel winnen, besteden speciale aandacht aan efficiënter werken. Het implementeren van oplossingen voor energie-efficiëntie vereist vaak aanzienlijke investeringen. Het kan enige tijd duren voordat de investering is terugverdiend, wat een uitdaging kan vormen voor sanitaire bedrijven, vooral voor kleinere bedrijven met beperkte financiële middelen. Het implementeren van energie-efficiënte oplossingen vereist een gedetailleerde analyse van de bestaande activiteiten en de integratie van verschillende systemen en technologieën.
SamenvattendDe waterbeheer- en sanitatiesector in Brazilië biedt aanzienlijke kansen die aansluiten bij de expertise en capaciteiten van Nederlandse bedrijven. Brazilië kampt met een opmerkelijk tekort aan infrastructuur voor waterbeheer en sanitaire voorzieningen, waardoor het een ideale markt is voor Nederlandse exporteurs. Nederlandse bedrijven die hun water- en sanitaire oplossingen naar Brazilië willen exporteren, moeten anticiperen op de uitdagingen die inherent zijn aan deze sector en deze overwinnen.
Atradius Dutch State Business staat klaar om Nederlandse exporteurs te helpen die zich in Brazilië of elders willen vestigen. Onze diensten omvatten exportkredietverzekeringen, risicobeoordelingen, marktonderzoek en garanties, allemaal gericht op het beperken van de risico's die gepaard gaan met exporttransacties. Met onze ondersteuning kunnen Nederlandse exporteurs met vertrouwen de Braziliaanse markt op.
